Borsada başarılı bir şekilde alış-satış yapmak için piyasanın iyi tanınması, piyasada dalgalanmalara sebep olabilecek olaylardan haberdar olunması ve bu olayların doğru bir şekilde yorumlanması çok önemlidir. Piyasayı iyi tanımadan herhangi bir olayın piyasada yaratacağı etkinin doğru tahmini imkansıza yakın olduğundan ve bu etkilerin yanlış yorumlanması zamansız al-sat işlemlerine sebep olacağından bu üç adımın ekonomik seviyede, sektör seviyesinde ve şirket bazında ayrı ayrı gerçekleştirilmesi borsadan kar edebilmek için kritiktir. Bu tarz analize bazı kaynaklarda ‘Temel Analiz’ de denir ve amacı mümkün olduğu kadar bütün faktörleri göz önünde bulundurarak bir hisse senedinin gerçek değerinin tespit edilmesi ve buna göre alım veya satım işlemleri yapılarak uzun veya kısa dönemde kar edilmesidir.
Temel analize ek olarak nitel faktörlerden çok nicel faktörlerle yapılan teknik analizler kullanılarak piyasının genel eğilimi ve bir hisse senedinin veya sektörün bu eğilim içerisindeki olası pozisyonları tespit edilmeye çalışılır. Aşağıda adım adım ve seviye seviye bu analizlere nereden başlayacağınızı, nasıl araçlar kullanacağınızı ve neleri hesaba katmanız gerektiğini bulabilirsiniz.
Temel Analiz Yapmak
1. Ülke ekonomisinin analizi yapın. Bir ülke içerisinde yapan bütün şirketler ister istemez ülkenin genel ekonomik durumundan etkileneceklerinden, alım veya satım emri vermeden önce ülke ekonomisinin içinde bulunduğu durgunluk, gelişme veya büyüme, daralma ve gerilme gibi dönemleri tespit etmeniz çok önemli.
- Bu analizi yaparken hesaba katmanız göstergeler ise milli gelir, yurtiçi ve yurtdışı yatırımlar, istihdam oranları, enflasyon ve faiz oranları olmalıdır.
2. Sektör analizi yapın. Şirketlerin durumları büyük ölçekte ülke ekonomisinden etkilenebilecekleri gibi aynı zamanda orta ölçekte de içinde bulundukları sektörün genel durumundan etkileneceklerdir. Bu yüzden sektör analizi de en az ekonomi analizi kadar önemlidir. Bunun yanında henüz aklınızda yatırım yapmayı düşündüğünüz bir şirket yoksa ekonomi içerisinde kar getirme olasılığı en yüksek sektörü tespit ederek bu sektör içerisindeki firmalara yatırım yapmayı tercih edebilirsiniz.
- Analizi yaparken sektörün hizmet kapasitesi, hammadde kaynakları, sektörde beklenen veya yakın zamanda gerçekleşmiş teknolojik yenilikler, genel ekonomik ve uluslararası trendlerin sektör üzerinde yaratabileceği etkiler, sektörün ürettiği mal veya sağladığı hizmetlere olan talebin esnekliği ve sektörün teknoloji ağırlıklı mı yoksa emek ağırlıklı mı olduğu gibi bilgilere sahip olmanız analizi yaparken işinizi çok kolaylaştıracaktır.
- Bu analizi yaparken hesaba katmanız katmanız gereken faktörler sektör içerisinde özelleştirme olup olmadığı, herhangi bir savaş tehdidi olup olmadığı, sektörün yeniden yapılanma sürecinde olup olmadığı, konjonktürel daralmalar olup olmadığı ve dış ticaret uygulamalarında herhangi bir değişim beklenip beklenmediği olmalıdır.
3. Şirket analizi yapın. Ekonomi ve sektör hakkında yeterince bilgi sahibi olup mümkün olduğu kadar dış etmenlerin etkisini ölçtükten sonra sıra şirketin geçmiş dönem ve bugünkü faaliyetlerinin incelenmesi ve şirketin gelecekteki faaliyetleri hakkında bir tahmin sahibi olunmasına gelmelidir. Şirket bazında analiz yaparken şirketin zayıf ve güçlü yönlerinin, rekabet durumlarında avantajlarının ve dezavantajlarının belirlenmesi gereklidir. Bu analizlerin toplamına SWOT Analizi (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats yani sırasıyla şirketin güçlü yönleri, zayıf yönleri, şirketin önündeki fırsatlar ve şirketin altında olduğu tehditler) de denir.
- Şirket analizi yaparken şirketi etkileyen nitel ve nicel faktörlere ayrı ayrı bakılması gerekmektedir. Nitel faktörler şirketin ürettiği mal veya sağladığı hizmetlerin özellikleri, bunlara olan talep durumu, şirketin pazar payı ve şirket yönetiminin kalitesi gibi faktörlerden oluşurken nicel faktörler şirketin finansal durumunu belirten tablo ve raporlardan oluşur.
Teknik Analiz Yapmak
1. Teknik analizin neden gerekli olduğunu öğrenin. Temel analiz piyasa psikolojisini dikkate almadan bir sonuca varamayacağından, ekonomik ve yapısal verileri işleyerek fiyat/zaman grafikleri kapsamında geleceği tahmin etmek için yapılan analizler borsada başaralı olmak için gereklidir. Bu analizlere ise teknik analiz denir.
- Örneğin bir menkul kıymeti inceleyen teknik bir analistin ekonominin genel durumu hakkındaki verileri dikkate alması gerekmez ve direk menkul kıymetin fiyatı, işlem miktarı ve trendini dikkate alarak analiz yapabilir. Kısaca, teknik analiz yaparken şirketlerin ne yaptığıyla değil şirketlerin hisse senedinin borsada göstermiş olduğu performans ile arz ve talep kapsamında ilgilenilir.
2. Teknik analiz araçlarını öğrenin. Bir teknik analiz yaparken en çok kullanılan araçlar grafiklerdir. Bu grafikler ve matematiksel, istatistikler yöntemler kullanılarak geleceğe dair doğru bir tahmin yapılmaya çalışılır.
- Teknik analizde grafiklerin yanında destek, direnç ve trend gibi kavramlar kullanılarak piyasanın eğilimleri göz önünde bulundurulur ve uzun, orta ve kısa vadede doğru tahminler yapılmaya çalışılır.
3. Teknik analiz yöntemlerini öğrenin. Teknik analizde bir çok farklı analiz yöntemi kullanılabilir, bunlara birkaç örnek ise trend değişim ve devamlılık formasyonları gibi fiyat formasyonları, momentum, RSI, MACD, ADX gibi fiyat göstergeleri, Elliot dalgaları, Fibonacci sayıları olabilir.